Hệ thống Tiếng Việt có những từ mang nhiều ý nghĩa của 1 câu chuyện về văn hóa lịch sử và cách nhìn nhận của con người về các giá trị lao động. Từ “lực điền” là một trong số đó. Tuy nhiên Lực điền là gi? ý nghĩa của nó đã thay đổi như thế nào? Theo dõi nội dung được Thichchiase cung cấp tại bài viết dưới đây để hiểu chi tiết hơn về từ này.
Ý nghĩa của từ “lực điền”
- Lực (力): Trong tiếng Hán-Việt, “lực” có nghĩa là sức mạnh, năng lực, sức lực.
- Điền (田): “Điền” có nghĩa là ruộng đất, đồng ruộng.
Kết hợp lại, “lực điền” (力田) ban đầu được hiểu là người có sức khỏe, sức mạnh để làm việc đồng áng, lao động trên ruộng đất. Đây là thuật ngữ dùng để chỉ những người nông dân có sức vóc, chịu khó, có khả năng đảm đương những công việc nặng nhọc trong sản xuất nông nghiệp. Trong cách dùng truyền thống, từ này thường dùng để chỉ người nông dân chân chất, lam lũ nhưng có thể lực dẻo dai và sự chịu khó bền bỉ.
Nguồn gốc của từ “lực điền”
Từ lực điền bắt nguồn từ nền văn minh nông nghiệp lúa nước. Việt Nam vốn là quốc gia có nền kinh tế nông nghiệp truyền thống lâu đời. Trước thời kỳ công nghiệp hóa, đại bộ phận dân cư sống dựa vào việc cày cấy, trồng trọt. Trong bối cảnh đó, người nông dân khỏe mạnh – trụ cột của một gia đình nông thôn – được gọi là “lực điền”.
Họ không chỉ là lao động chính trên ruộng mà còn gánh vác cả những công việc nặng nhọc như đào mương, đắp đê, gặt lúa, làm nhà… Chính vì vậy, hình ảnh lực điền gắn liền với:
- Thân hình vạm vỡ, rám nắng
- Áo nâu, quần the, chân đất
- Cày bừa, cuốc đất, gánh rạ…
Đặc điểm của người lực điền
Thể chất
- Vóc dáng cao lớn hoặc săn chắc
- Da ngăm đen do phơi nắng đồng áng
- Cơ bắp rắn rỏi, tay chai sạn vì cày cấy
- Ít mắc bệnh vặt nhờ hoạt động thể chất thường xuyên
Tính cách
- Chăm chỉ, chịu khó, ít nói, không hoa mỹ
- Thật thà, chất phác, sống tình cảm
- Có phần bảo thủ, dè dặt trước những điều mới
Vai trò trong gia đình và xã hội
- Là lao động chính, gánh vác tài chính gia đình
- Thường quyết định các công việc nông nghiệp lớn nhỏ
- Gắn bó mật thiết với làng xã, coi trọng lề thói và tập tục
Vai trò của người lực điền trong xã hội truyền thống
- Trong xã hội nông nghiệp xưa, người lục điền đóng vai trò cực kỳ quan trọng đồng thời là trụ cột và là nguồn lực chính cho sự phát triển.
- Họ đóng vai trò là nhân tố cốt lõi trong mọi hoạt động sản xuất nông nghiệp từ làm đất, gieo trồng, chăm sóc cho đến thu hoạch.
- Đảm bảo an ninh lương thực giúp ổn định đời sống và tránh được nạn đói kém
- Góp phần vào ổn định xã hội. Người lực điền, thông qua lao động của mình, đã đóng góp trực tiếp vào điều này.
- Biểu tượng của sức lao động và sự phồn thịnh
- Đóng góp vào văn hóa lễ hội đến nông nghiệp đều có sự hiện diện và tôn vinh vai trò của những người nông dân khỏe mạnh
Sự biến đổi của khái niệm “lực điền” trong bối cảnh hiện đại
Trong xã hội hiện đại, từ “lực điền” không còn được dùng phổ biến trong đời sống hằng ngày nhưng vẫn tồn tại như một khái niệm mang tính biểu tương hoặc hàm ý:
- Sự biến đổi nghề nghiệp: Người nông dân hiện nay cũng sử dụng máy móc hiện đại, không còn thuần túy lao động tay chân.
- Hàm ý trong lời nói hiện đại: trong một số ngữ cảnh, từ lực điền được sử dụng mang hàm ý mô tả con người:
- Có ngoại hình vạm vỡ, “đô con”
- Hơi vụng về, thô mộc nhưng dễ gần
- Có thể mang sắc thái vui đùa hoặc khen ngợi chân chất
- Tái hiện thời trang truyền thống: Một số bộ sưu tập thời trang lấy cảm hứng từ phong cách nông thôn/lực điền: áo ba lỗ, quần đùi kaki, dép tổ ong.
Phân biệt “lực điền” với một số khái niệm liên quan
- Lực điền: Người nông dân khỏe mạnh chuyên làm nông nghiệp
- Nông dân: Người nông dân nói chung, không nhất thiết khỏe mạnh
- Công nhân: Người lao động trong nhà máy, công xưởng
- Lao động phổ thông: Người làm nghề không yêu cầu chuyên môn cao
Tổng kết
Lực điền là thuật ngữ giàu ý nghĩa, phản ánh một phần quan trọng của lịch sử văn hóa Việt Nam. Đây là một danh từ chỉ những người nông dân có sức vóc phi thường làm việc trên đồng ruộng. Nó mở rộng ý nghĩa để bao hàm những phẩm chất như cần cù, bền bỉ và sức chịu đựng trong lao động nói chung.
